Z kwasową erozją szkliwa mamy do czynienia ostatnio coraz częściej. Najwięcej przypadków dotyczy młodych osób. Wywołuje ją nieodpowiednia dieta i niektóre choroby. Ubytki w szkliwie zęba na skutek erozji, to proces nieodwracalny, dlatego też warto zapobiegać im zawczasu. Leczenie jest natomiast dość skomplikowane, a chorób szkliwa zębów jest więcej.
Czym jest kwasowa erozja szkliwa?
Kwasowa erozja szkliwa, to przewlekłe uszkodzenie tkanek twardych zębów. Prowadzi do stopniowej utraty szkliwa a nawet jego zaniku. Ubytki w szkliwie zęba są spowodowane przez kwasy, a nie drobnoustroje chorobotwórcze. Przy czym kwasy mogą pochodzić z pożywienia, bądź być konsekwencją choroby wewnętrznej.
Zanik szkliwa wskutek erozji jest niestety nieodwracalny. Dotyka ok. 30 proc. osób, najwięcej w wieku 18- 24 lata (ok. 33, 3 proc.).
Kwasowa erozja szkliwa – przyczyny
Są dwie grupy przyczyn kwasowej erozji szkliwa. Pierwsza, to nieodpowiednia dieta składająca się z produktów zawierających zbyt dużo kwasów. Praktycznie wszystkie artykuły spożywcze z pH poniżej 4,5 (granica poniżej której dochodzi do rozpuszczania się związków tworzących szkliwo) mają destrukcyjny wpływ na szkliwo. Do tych produktów zaliczane są cytrusy i soki cytrusowe, słodzone napoje gazowane (np. coca cola) i energetyczne, wino, piwo, owoce krajowe (jak rabarbar, jabłka, wiśnie, porzeczki, śliwki, maliny, czereśnie), warzywa (m.in. szczaw, pomidory, brukselka, szparagi), marynaty, sosy (np. winegret). Ważna jest częstotliwość jedzenia i picia kwaśnej żywności. Jeśli dzieje się to nagminnie substancje zawarte w ślinie nie nadążają z neutralizacją ich pH. W jamie ustnej przez cały czas jest kwaśny odczyn, który zagraża szkliwu.
Druga grupa przyczyn kwasowej erozji szkliwa ma związek z chorobami, na które cierpimy. Należą do nich m.in.: refluks żołądkowo – przełykowy i wszelkie schorzenia mu towarzyszące (jak np. choroba wrzodowa, czy zapalenie błony śluzowej żołądka), cukrzyca, bulimia, anoreksja, alkoholizm, choroby psychiczne. Zęby pod wpływem działania kwasów, których nadmierne wydzielanie wywołują te choroby ulegają stopniowej demineralizacji.
Kwasowa erozja szkliwa – objawy
Jeśli przyczyna kwasowej erozji szkliwa jest związana z dietą, zmiany atakują powierzchnie wargowe zębów, przybierają kształt płaskich dysków, szkliwo jest gładkie i wypolerowane. Ubytki w szkliwie zęba widoczne są ponadto na powierzchni żującej zębów bocznych.
Przy kwasowej erozji szkliwa wywołanej chorobami wewnętrznymi pojawiają się ubytki w szkliwie zęba na podniebiennej powierzchni górnych siekaczy i językowej powierzchni zębów bocznych. Pod wpływem kwasów wierzchnia warstwa szkliwa staje się coraz cieńsza.
Kwasowa erozja szkliwa – jak leczyć?
Przede wszystkim należy zdiagnozować przyczynę kwasowej erozji szkliwa. Jeśli jest nią dieta, trzeba unikać nadmiaru produktów zbyt kwaśnych. Warto stosować remineralizujące preparaty do pielęgnacji jamy ustnej. Gdy źródłem erozji są choroby ogólne, należy je starać się wyleczyć, zgłaszając się najpierw do lekarza pierwszego kontaktu a potem do konkretnego specjalisty. Koniecznie jednak trzeba stosować się do zaleceń lekarza.
Jeśli już do dojdzie do kwasowej erozji szkliwa, trzeba przede wszystkim wypełnić powstałe ubytki materiałami światłoutwardzalnymi, zaaplikować lakiery, laki, a w szczególnie zaawansowanych przypadkach zastosować rekonstrukcję zębów w postaci koron porcelanowych, licówek. Ponieważ nieuchronną konsekwencją kwasowej erozji szkliwa jest nadwrażliwość zębów, zalecane są specjalne pasty do mycia zębów i płyny do płukania ust, które pomogą zmniejszyć tę dolegliwość.
Jak możemy zapobiec kwasowej erozji szkliwa?
W ramach profilaktyki kwasowej erozji szkliwa można zalecić ograniczenie spożywają produktów zbyt kwaśnych, mieszanie ich z takimi, które mają neutralne pH ( jak mleko, sery, jaja, jogurty naturalne, orzechy). Jeśli już pijemy napoje gazowane, to zawsze przez słomkę, nie zjadamy nic kwaśnego ani nie pijemy nic gazowanego na noc. Jemy owoce, w miarę możliwości, w całości a nie żujemy ich. Po zjedzeniu lub wypiciu czegoś kwaśnego dobrze jest wypłukać usta wodą bądź płynem do płukania ust. Należy myć zęby 30 minut po jedzeniu (ze względu na pH), stosować miękkie szczoteczki do zębów i pasty i niskim wskaźniku ścieralności. Nie zaszkodzi skorzystać także ze specyfików wzmacniających szkliwo, które chronią zęby przed próchnicą, neutralizują kwasy i zapobiegają kwasowej erozji szkliwa.
Inne choroby szkliwa
Poza kwasową erozją rozróżniamy także inne choroby szkliwa zębów. Jedną z nich jest hipoplazja, czyli niedorozwój szkliwa. Przyczynami hipoplazji szkliwa są choroby wieku dziecięcego, jak np. ospa wietrzna, różyczka, zapalenie płuc, schorzenia układu pokarmowego. Hipoplazja może też być spowodowana niedoborami pokarmowymi. Objawem hipoplazji są charakterystyczne przezroczyste zęby.
Takie zęby mogą być też powiązane z innymi czynnikami. Najczęściej jest to celiakia, czyli nietolerancja powodująca słaby rozwój szkliwa (i to, że przednie zęby są bardzo cienkie).
Abrazja szkliwa, to ścieranie twardych tkanek zęba pod wpływem czynników zewnętrznych. Może być efektem nieprawidłowego szczotkowania zębów (np. poziomego szorowania) połączonego ze stosowaniem past do mycia zębów o wysokim wskaźniku ścieralności.
Natomiast atrycja, to powolna utrata szkliwa jako efekt żucia i rozcierania jedzenia. W sumie atrycja jest procesem fizjologicznym, ale może przybrać patologiczne rozmiary, które są wywołane zaburzeniami narządu żucia takimi jak wady zgryzu, bruksizm (mimowolne zgrzytanie zębami). Utrata tkanek twardych prowadzi m.in. do nadwrażliwości.
Odpadające szkliwo osłabia ząb, który z czasem staje się bardziej podatny na działanie bakterii a więc próchnicę. Przyczyna odpadającego szkliwa może tkwić w nieodpowiedniej diecie, ubogiej w witaminy, szczególnie witaminy D (odpowiada za poziom wapnia w organizmie).
Całkowity brak szkliwa nazywamy aplazją szkliwa.
Wszystkie schorzenia, które objawiają się zanikiem szkliwa zawsze wymagają pomocy stomatologa i systematycznych wizyt kontrolnych.
