Urządzeniem stosowanym po zakończeniu leczenia przy pomocy aparatu ortodontycznego jest retainer. Aparat retencyjny, to istotny, wręcz niezbędny element takiego leczenia, kontynuacja. Wybór rodzaju retainera, czas jego noszenia jest zawsze indywidualny i zależy od specjalisty. Warto uważnie słuchać jego zaleceń.
Czym jest retainer?
Aparat retencyjny, inaczej retainer jest urządzeniem stosowanym na zakończenie leczenia ortodontycznego, już po zdjęciu aparatu ortodontycznego stałego. Dzięki niemu pożądane efekty leczenia wad zgryzu zostają utrwalone na dłuższy czas. Po terapii aparatem ortodontycznym uzyskane rezultaty mogą się bowiem odwrócić. Głównym zadaniem retainera jest uniemożliwienie powrotu zębów do pozycji sprzed długiego i raczej uciążliwego leczenia. W zależności od wady zgryzu i specyfiki uzębienia stosowane bywają retainery na stałe przytwierdzane do zębów (nie można ich samodzielnie zdjąć, bo mogą się uszkodzić), bądź ruchome, czyli wyjmowane.
Wybór odpowiedniego retainera dla konkretnego pacjenta należy do specjalisty, który prowadził jego leczenie ortodontyczne. Aparaty stałe są o tyle wygodniejsze (i raczej częściej wybierane), że nie trzeba ich wyjmować i zakładać (odpada obawa, że się zapomni). Przytwierdza się je w przednim odcinku łuku zębowego, od strony języka, dzięki czemu nie są widoczne z zewnątrz. Wykonane bywają ze spiralnie skręconego specjalnego giętkiego drutu. Aparaty retencyjne stałe pomagają zapobiegać nawrotom diastemy (duża szpara między górnymi jedynkami) i stłoczeń zębów.
Aparaty retencyjne ruchome bywają bardzo różne zarówno pod względem samej budowy, jak i zastosowanego materiału. A najczęściej jest to silikon albo akryl. Taki aparat można samodzielnie wyjąć (na początku przeważnie nosi się go w dzień i w nocy a potem tylko np. w nocy, co zawsze trzeba uzgadniać z lekarzem), dzięki czemu zabiegi higieniczne są w znacznym stopniu ułatwione.
Zarówno bowiem w okresie korzystania z retainera stałego, jak i ruchomego koniecznie trzeba szczególnie dbać o higienę jamy ustnej. Ruchomy aparat retencyjny po wyjęciu z ust zazwyczaj wystarczy wyszczotkować zwykłą pastą do zębów.
Można też stosować specjalne tabletki do aparatów ortodontycznych. Jeśli chodzi o stały retainer, to z utrzymaniem higieny jest jednak większy problem. Zabiegi pielęgnacyjne są bardziej pracochłonne. Zawsze warto poprosić o szczegółowe zalecenia specjalistę i skrupulatnie stosować się do jego wytycznych. Przydatne na pewno będą szczoteczki międzyzębowe do mycia, nici dentystyczne i dobre płyny do płukania ust. Zalecane jest staranne mycie zębów po każdym posiłku (ok. pół godziny po jedzeniu).
Jak długo nosi się aparat retencyjny?
Nie ma jednej uniwersalnej zasady, co do czasu noszenia aparatu retencyjnego. Wiele zależy m.in. od prowadzonego wcześniej leczenia ortodontycznego u danego pacjenta, zaawansowania i rodzaju wady zgryzu, wieku. Najczęściej jest to przynajmniej połowa tego okresu, ile trwało noszenie aparatu ortodontycznego. Kwestia jest indywidualna, zależna od konkretnego przypadku. Dzieci i młodzież z reguły powinny nosić retainer krócej niż osoby dorosłe. U tych ostatnich niekiedy trzeba to robić na stałe, nawet do końca życia (np. przy zgryzie głębokim).
Czy aparat retencyjny prostuje zęby?
Trzeba zaznaczyć, że podstawowa funkcja retainera nie polega na prostowaniu zębów, nie wpływa on bezpośrednio na sam zgryz. Retainer, zarówno ten ruchomy, jak i stały ma utrzymywać zęby w pozycji, którą nadał im aparat ortodontyczny. Utrwalić uzyskany wcześniej efekt. W jamie ustnej zachodzą bowiem cały czas zmiany, które mogą negatywnie wpłynąć na skorygowane położenie zębów i zniweczyć cały proces leczenia. Od retainera ortodontycznego, choć nie prostuje zębów, zależy więc ostateczny sukces leczenia i fakt, czy nie trzeba będzie całej terapii powtarzać. Jest więc tak samo ważny w leczeniu jak aparat ortodontyczny.
