Jak pozbyć się afty?

Jak wygląda afta?

Przeważnie afty mają formę okrągłej lub owalnej zmiany o białawym lub żółtawym środku i czerwonej obwódce. Dokładny charakter tych zmian i rozmiar zależy od ich typu:

• Afty małe (Mikulicza) – przeważnie mają średnicę nieprzekraczającą 4 mm, rzadko do 10 mm. To płytkie nadżerki, w których centrum widoczny jest włóknikowaty żółtawy nalot, a dookoła – czerwona zapalna obwódka. Goją się przez 7-14 dni i nie zostawiają blizn.
• Afty duże (Suttona) – wyróżnia je większy rozmiar (zwykle między 1 a 2 cm średnicy) i głębokość zmian – są to już nie nadżerki, a owrzodzenia. Powstać mogą w każdym miejscu jamy ustnej, choć najczęściej występują w okolicy małych gruczołów ślinowych – na błonie śluzowej podniebienia miękkiego i policzków. Są znacznie boleśniejsze od aft małych, a gojenie trwa do 6 tygodni i zwykle przebiega z bliznowaceniem. Rzadko zdarza się, że powstaje kilka często nawracających aft dużych.
• Afty opryszczkopodobne – rozmiarem przypominają afty małe, lecz pojawiają się w licznych skupiskach i nierzadko są bardzo bolesne. Mimo tego goją się w niecały miesiąc i nie pozostawiają blizn.

Od czego powstają afty?

Przyczyny powstawania aft są bardzo zróżnicowane i indywidualne. Nie można ich wskazać na podstawie tego, jak wygląda afta. Jest to możliwe, jeśli przyczyną jej powstania jest uraz mechaniczny, wywołany między innymi przez:

• Przypadkowe przygryzienie języka lub policzka
• Uderzenie lub zadraśnięcie, na przykład sztućcem, szczoteczką
• Źle dopasowaną protezę zębową

Pomijając łatwe do wyjaśnienia przyczyny leżące w urazie mechanicznym, etiologia powstawania aft jest niejasna. Niekiedy występują w przebiegu różnego rodzaju niedoborów, zaburzeń i chorób, ale mogą też pojawiać się samoistnie. Czynnikami ryzyka są między innymi:

• Nadmierny stres, przemęczenie, również związane z nim obniżenie odporności
•  Zaburzenia hormonalne oraz naturalne wahania poziomu hormonów – jak w przypadku miesiączkujących kobiet lub młodzieży wchodzącej w okres pokwitania
• Przebyta antybiotykoterapia, zwłaszcza bez przyjmowania probiotyków
• Brak dbałości o higienę jamy ustnej
• Używanie pasty do zębów zawierającej SDS (dodecylosiarczan sodu) lub SLS (laurylosiarczan sodu)
• Niezachowywanie higieny przy przygotowywaniu i spożywaniu posiłków

W przypadku złych nawyków higienicznych czy żywieniowych afty będą zapewne nawracać. Jeżeli pojawiają się regularnie należy udać się do stomatologa – być może wskaże, jak pozbyć się afty właśnie poprzez proste zmiany w życiu codziennym. Nie wszystko zależy jednak od pacjenta. Prócz samoistnego pojawiania się, afty występują w przebiegu następujących chorób i schorzeń:

• Niedobory witaminy B12, kwasu foliowego, żelaza i cynku
• Infekcje wirusowe (m.in. wirusem opryszczki typu 1, różyczki, ospy wietrznej czy choroby dłoni, stóp i jamy ustnej, potocznie, lecz błędnie, nazywanej „bostonką”) – być może stąd wątpliwości wokół tego, czy afty są zaraźliwe
• Choroba Leśniowskiego-Crohna
• Nietolerancja lub nadwrażliwość na gluten albo inne składniki pokarmowe, alergie pokarmowe

Czy afty są zaraźliwe?

Nie ma sposobu, by zarazić się aftami. Mimo że czasem towarzyszą chorobom zakaźnym, same w sobie nie powstają wskutek infekcji wirusowych. Choć mogą pojawiać się w przebiegu opryszczki wargowej, a pęcherze wywołane przez wirusa HSV-1 niektórym przypominają afty, zmiany związane z opryszczką nie pojawiają się w środku jamy ustnej – dokładnie odwrotnie, niż afty.